DeFi – Hệ thống tài chính phi tập trung hay tài chính mở là những thuật ngữ mà bạn đã thấy khá nhiều trong lĩnh vực crypto. DeFi đã và đang làm dậy sóng ngành công nghiệp tiền điện tử.
Vậy DeFi là gì? Tiềm năng trong tương lai của DeFi sẽ như thế nào? Hãy cũng Coin86 tìm hiểu nhé.
DeFi là gì?
Khái Niệm
DeFi là từ viết tắt của Decentralized Finance (tài chính phi tập trung / tài chính mở). Đây là thuật ngữ dùng để chỉ các ứng dụng tài chính được xây dựng trên Blockchain.
Nói một cách cụ thể hơn, DeFi là “con đường” đưa các sản phẩm tài chính truyền thống đến “vùng đất” phi tập trung. Ở đó, nhu cầu về bên thứ ba bị loại bỏ (hoặc giảm tối thiểu), tính minh bạch và an toàn được đề cao, còn chi phí thì được giảm thấp.
Bản chất
DeFi được xem là nền tài chính đi ngược với mô hình tài chính truyền thống (CeFi – Centralized Finance) bao đời nay. Trong CeFi, bạn sẽ bàn giao quyền kiểm soát tài chính cho một bên khác (ngân hàng, các tổ chức tài chính) và tin rằng họ sẽ thực hiện việc quản lý tài sản của bạn tốt hơn chính bạn. Còn DeFi không nhằm mục tiêu tạo ra một hệ thống tài chính mới, mà là dân chủ hóa hệ thống hiện có và làm cho nó công bằng hơn, bằng việc sử dụng các giao thức mở và dữ liệu minh bạch.
Mục đích ra đời DeFi
Trong tài chính truyền thống (CeFi – Centralized Finance*), bạn tin tưởng chính phủ sẽ không in tiền một cách bất ngờ để lạm phát tăng cao; các ngân hàng sẽ giữ tiền của bạn một cách an toàn; và bạn thường kiếm lợi nhuận bằng cách ủy thác tài sản của mình cho bên thứ ba, điều này đồng nghĩa với việc trao quyền kiểm soát tiền của mình cho một người khác.
*CeFi: Tài chính truyền thống/tài chính tập trung
Nhưng chắc hẳn bạn phải đồng ý một điều rằng dù đó là tiền của bạn, nhưng bạn lại không thể hoàn toàn kiểm soát được chúng 100%, dù với bất kỳ hình thức nào bên trên.
DeFi đã ra đời nhằm mục đích tạo ra một hệ thống tài chính mở cho mọi người. Tại đó, mọi người có thể hoàn toàn kiểm soát được tài sản của mình.
Còn nếu nói một cách rộng hơn thì DeFi là một nỗ lực đầy tham vọng nhằm phân cấp các trường hợp sử dụng tài chính truyền thống cốt lõi, như giao dịch, cho vay, đầu tư, quản lý tài sản, thanh toán và bảo hiểm thông qua việc sử dụng Blockchain.
Sự khác biệt giữa DeFi và CeFi
Sự khác biệt lớn nhất giữa tài chính truyền thống và tài chính phi tập trung chính là tính uỷ thác.
Trong tài chính truyền thống hay Traditional Finance: Các tổ chức, thị trường & công cụ tài chính luôn tồn tại trung gian có quyền lực tập trung
Trong khi đó, DeFi tận dụng sức mạnh của Blockchain là tính minh bạch và phi tập trung để loại bỏ các trung gian này.
Cụ thể:
- Chính phủ hay ngân hàng (CeFi) sẽ được thay thế bằng các các blockchain phi tập trung.
- Các tài sản của CeFi sẽ được thay thế bằng các token nằm trong hệ sinh thái của Blockchain. Chúng phi tập trung.
Và nhiệm vụ của DeFi là cung cấp quyền truy cập tới các dịch vụ tài chính cho người dùng ở bất kỳ đâu, bất kỳ khi nào chỉ cần họ có Internet. Tính mở của DeFi thể hiện ở đây.
Thực tế DeFi đã & đang phát triển rất nhanh, tất cả các sản phẩm, dịch vụ gì trong CeFi đều có thể được thay thế bằng các ứng dụng DeFi.
DeFi có thể thay thế CeFi?
Về cơ bản, DeFi sẽ không thể thay thế hoàn toàn CeFi. Tuy nhiên, chúng sẽ cung cấp thêm nhiều loại hình dịch vụ mà CeFi không thể cung cấp.
Trong DeFi:
- Tài sản sẽ được thay bằng tiền điện tử
- Các tổ chức, nhà nước, công ty sẽ được thay thế bằng Blockchain
- Dù đang ở bất kỳ nơi nào thì bạn chỉ cần có thiết bị được kết nối với Internet là có thể tiếp cận được với tài chính phi tập trung
Như vậy, các công cụ DeFi chắc chắn khác với các công cụ CeFi, mặc dù chúng cung cấp các dịch vụ tài chính tương tự, chẳng hạn như các khoản vay.
Không chỉ có thế, họ còn cung cấp những dịch vụ tài chính hoàn toàn mới như stablecoin (DAI, True USD,…)
Các đặc điểm của DeFi
1. Bất cứ ai cũng có thể tạo và sử dụng các ứng dụng DeFi. DeFi đang thay thế tất cả các tài khoản bằng các hình thức dài để hợp đồng thông minh dễ dàng truy cập. Điều này cho phép người dùng tương tác trực tiếp với ví tiền điện tử của họ.
2. Các hoạt động chung của ứng dụng DeFi này không được quản lý bởi bất kỳ tổ chức hoặc nhóm nhân viên nào. Thay vào đó, các quy tắc của ứng dụng DeFi được mã hóa trong các hợp đồng thông minh được triển khai vào mạng blockchain. Vì vậy, họ có thể hoạt động với ít hoặc không có công việc thủ công.
DeFi – Không được quản lý bởi bất kỳ cá nhân hoặc tổ chức nào
3. Nếu bạn được kết nối với internet từ Texas hoặc Tanzania, các dịch vụ hoặc mạng ứng dụng DeFi mà bạn đang truy cập sẽ giống nhau. Với các quy định của địa phương, dapps có sẵn cho tất cả người dùng toàn cầu.
DeFi Dapp – Thiết kế toàn cầu
4. Tất cả hoạt động giao dịch trên DeFi được công khai cho mọi người xem bất cứ lúc nào. Mã của DeFi là minh bạch mà bất cứ ai cũng có thể hiểu chức năng, tìm lỗi và kiểm tra mã.
DeFi được thiết kế với “Codings trong suốt
5. Một ứng dụng DeFi mới có thể được xây dựng với sự kết hợp của các sản phẩm DeFi tương tự khác. Ví dụ, tất cả các trao đổi phi tập trung, stablecoin và dự đoán thị trường đều có thể được kết hợp thành một sản phẩm DeFi mới.
DeFi được biết đến với khả năng tương tác
6. Các hợp đồng thông minh của DeFi giống như API mở mà bất kỳ ai cũng có thể xây dựng một ứng dụng, bất kỳ ai cũng có thể thay đổi giao diện, v.v.
DeFi – Trải nghiệm người dùng linh hoạt.
Những thách thức với DeFi
DeFi quả là một thị trường đầy tiềm năng nhưng nó cũng tồn tại một số bất cập mà bạn phải biết trước khi muốn đầu tư vào chúng. Đó chính là:
- Hiệu suất kém: hệ thống blockchain vốn chậm hơn các mạng tập trung, và các ứng dụng được xây dựng trên mạng này cũng bị chi phối bởi điều này. Các nhà phát triển của các ứng dụng DeFi cần tính đến những hạn chế này và tối ưu hóa sản phẩm của họ cho phù hợp.
- Nguy cơ lỗi người dùng cao: Các ứng dụng DeFi chuyển trách nhiệm từ các trung gian sang người dùng. Đây có thể là một khía cạnh tiêu cực cho nhiều người. Việc thiết kế các sản phẩm có thể giảm thiểu rủi ro lỗi người dùng là một thách thức đặc biệt khó khăn khi các sản phẩm được triển khai trên các blockchain có tính chất bất biến.
- Trải nghiệm người dùng tiêu cực: Hiện tại, sử dụng các ứng dụng DeFi đòi hỏi thêm nỗ lực từ phía người dùng. Để các ứng dụng DeFi trở thành một yếu tố cốt lõi của hệ thống tài chính toàn cầu, chúng phải đem đến cho người dùng một lợi ích hữu hình nào đó để khuyến khích người dùng chuyển đổi từ hệ thống truyền thống.
- Hệ sinh thái lộn xộn: tìm được ứng dụng phù hợp nhất cho trường hợp sử dụng cụ thể có thể khó khăn và người dùng phải có khả năng tìm được ứng dụng phù hợp nhất. Sự khó khăn không chỉ ở việc xây dựng các ứng dụng mà còn ở chỗ chúng có thể phù hợp với toàn thể hệ sinh thái DeFi như thế nào.
Các lợi ích của DeFi
- Phân cấp thực sự: Giúp chống lại sự kiểm duyệt; cho phép tất cả các tầng lớp xã hội đều có thể tham gia; và có bên thứ ba đáng tin cậy
- Chi phí thấp, giao dịch nhanh chóng và các hợp đồng không thể bị gian lận: Nhờ sử dụng cơ sở Blockchain làm cơ sở hạ tầng
- Người dùng có toàn quyền kiểm soát tài sản mà không cần bên thứ ba: Do DeFi cho phép người dùng sở hữu các khóa riêng
- Tăng tính minh bạch: Nhờ đó mà giảm thiểu các rủi ro xuất phát từ lợi ích cá nhân hay những thông tin sai lệch
Cách DeFi hoạt động
DeFi là quá trình cung cấp quyền kiểm soát tài sản của riêng bạn trên tay của bạn. Mặc dù có quyền kiểm soát nhiều hơn đối với tài sản của mình trong các ngân hàng và tổ chức Fintech thời đại mới. Mục tiêu chính của hệ thống DeFi là cung cấp toàn quyền kiểm soát tài sản của bạn thông qua việc sử dụng hiệu quả phân cấp và công nghệ blockchain.
Nhiều nhà phát triển áp dụng các giao thức nguồn mở để phát triển các ứng dụng tài chính với các tùy chọn giao dịch thông qua các trao đổi phi tập trung. Các giao thức nguồn mở này cho phép sự hợp tác của các nhà phát triển toàn cầu để tạo ra các sản phẩm mới dẫn đến sự đổi mới nhanh hơn với một mạng được bảo mật.
Do đó, DeFi đặt mục tiêu cung cấp một hệ thống tài chính phi tập trung dựa trên blockchain, trong đó bất kỳ ai cũng có thể lưu trữ, giao dịch và đầu tư tài sản của riêng họ với quyền kiểm soát hoàn toàn tài sản và không qua trung gian để xử lý các khoản đầu tư.
Những ứng dụng của DeFi
Một số ứng dụng hiện tại của DeFi có thể kể đến như:
Thị trường tiền tệ phi tập trung
Vay và cho vay là lĩnh vực phát triển nhanh nhất của DeFi. Người dùng chỉ cần gửi tiền của mình và họ có thể kiếm lời từ những người khác vay tài sản của họ với lãi suất cao.
Sàn giao dịch phi tập trung (DEX)
DEX cho phép bạn kiểm soát số tiền của mình trong khi trading các cặp token và vì chi phí bảo trì thấp hơn nên phí giao dịch sẽ thấp hơn. Các sàn giao dịch tập trung chia sẻ thông tin tài chính của bạn, và có nhiều rủi ro ủy thác hơn.
Stablecoin phi tập trung
Stablecoin là nền tảng của hệ sinh thái DeFi và nhiệm vụ của nó là loại bỏ sự biến động và đảm bảo sự ổn định. Một số dApp cho phép bạn gắn giá trị một stablecoin với một loại tiền tệ theo một tỷ lệ xác định trước.
Bảo hiểm phi tập trung
Để các khoản vay DeFi được an toàn thì hình thức thế chấp xuất hiện. Nhiều khoản vay được thế chấp quá mức khiến bên ngoài trông có vẻ hoàn toàn an toàn nhưng thật ra, nếu một tin tặc tìm thấy lỗi trong mã nguồn của một dApp, thì sẽ là khởi đầu của rất nhiều rủi ro mất tiền. Để giúp khắc phục điều này, các hình thức bảo hiểm DeFi khác nhau đang được phát triển.
Kết hợp
Một trong những tính năng thú vị nhất của các ứng dụng tài chính phi tập trung là nó có thể được kết hợp để tạo ra các sản phẩm hoàn toàn mới.
Ví dụ: Một developer có thể kết hợp một stablecoin, với một sàn giao dịch phi tập trung, cùng với một tài sản tổng hợp để tạo thành một sản phẩm tài chính hoàn toàn mới! Có rất nhiều nền tảng đã được tạo ra để kết hợp với nhau hoặc được xây dựng dựa trên đó.
DeFi có phải là trò lừa đảo không?
Sức nóng của thị trường DeFi vẫn chưa hẳn sẽ dừng lại ở đó. Dường như lịch sử về một thời kỳ bùng nổ ICO năm 2017 đã quay trở lại. Theo đó, những dự án DeFi scam (lừa đảo) cũng đang len lỏi vào giữa cơn sóng lớn này để tranh thủ kiếm tiền từ thị trường.
Liệu DeFi có thể có rủi ro?
Nói đến mức độ rủi ro thì các dapp DeFi hiện là “nơi” được giới hacker nhắm đến nhiều nhất. Trong số tất cả các vụ tấn công thì nổi tiếng nhất chính là DAO xảy ra vào tháng 6/2016.
Trong vụ việc, hacker đã chuyển một phần ba quỹ của DAO sang một tài khoản khác bằng cách khai thác lỗ hổng trong mã hóa. Điều này đã buộc cộng đồng Ethereum phải hardfork blockchain để khôi phục lại số tiền đã mất.
Vụ tấn công nghiêm trọng gần đây nhất là vụ giao thức bZx. Hacker đã tấn công 2 lần liên tiếp và cuỗm đi mất gần 1 triệu USD.
Từ đó cho thấy công nghệ đằng sau ứng dụng tài chính phi tập trung vẫn còn kém phát triển và nhiều lỗ hổng; tạo điều kiện cho các cuộc tấn công, gây tổn hại đến uy tín của công nghệ.
Các thành phần của DeFi
Decentralized Stablecoins
Các stablecoin được phát hành dưới theo hình thức phi tập trung.
Thế hệ 1.0
Đây là các đồng stablecoin 2.0. Thế hệ 1.0 là các đồng tiền ổn định được phát hành dựa trên tài sản thế chấp là các commodity tập trung như đô la USD, vàng (USDT, USDC, TUSD,..)
Thế hệ 2.0
Còn Stablecoin 2.0 (Decentralized Stablecoins) được phát hành dựa vào sự thế chấp của các loại crypto (DeFi) khác.
Trong các dự án đó, họ thường có 1 token quản trị, gọi là Governance token. Đây chính là token mà các bạn có thể đầu tư.
Một số dự án nên biết: MakerDAO (MKR), Terra (LUNA), Just (JST), Reserve (RSR), Kava (KAVA), Venus (XVS).
Decentralized Lending and Borrowing
Nền tảng vay & cho vay phi tập trung.
Một số dự án đáng chú ý: AAVE, MakerDAO, Osis, BZRX, Fulcrum, Compound, Dharma
Decentralized Insurance
Đây là hình thức bảo hiểm cho những người dùng trong các ứng dụng DeFi. Các dự án nổi bật: Hakka Finance (3F Mutual), Yearn Insurance, Nexus Mutual, Opin.
Decentralized Exchanges (DEX)
Sàn giao dịch phi tập trung được phát triển từ 2017. Tới nay, chúng cũng được phân hóa làm nhiều loại khác nhau.
- DEX 2017 – 2018: Kyber (KNC), Loopring (LRC), Bancor (BNT)
- DEX 2020: Serum DEX (SRM), Sushiswap (SUSHI), Uniswap (UNI), 1Inch, Balancer (BAL), Curve (CRV)
Liquidity Mining
Cho phép người dùng kiếm lợi nhuận bằng cách cung cấp thanh khoản đồng coin cho sàn giao dịch. Đổi lại người tham gia sẽ nhận được phần thưởng (thường) là các đồng governance token.
Hình thức này rất phổ biến từ tháng 07/2020 và thường đi kèm với từ khóa Yield Farming.
Ví dụ như: Sushiswap (SUSHI), Hard (HARD), Sun (SUN), Yam, Luaswap (LUA), Hakka Finance (HAKKA), Bella (BEL), Flamingo (FLM)
Decentralized Oracles
Oracle là một hệ thống cung cấp dữ liệu theo thời gian thực cho các blockchain và smart contract.
Nhờ Oracle, blockchain và smart contract (on-chain) có thể tương tác với dữ liệu bên ngoài (off-chain).
Các dự án nên biết: Chainlink (LINK), Band Protocol (BAND), DIA, Tellor (TRB), Nest Protocol (NEST), Zap, Augur (REP)
Decentralized Derivatives
Các sản phẩm phái sinh phi tập trung: Synthetix (SNX), Opium, Opyn, Hegic (HEGIC), UMA
Synthetic Assets
Các tài sản tổng hợp: Synthetix, Tokenlong, UMA
Một số nhóm DeFi mới nổi trong 2020
DeFi Ecosystem
Là các dự án cung cấp hệ sinh thái & nhiều giải pháp khác nhau, chứ không chỉ 1 sản phẩm riêng biệt: Hakka Finance (HAKKA), Yearn (YFI), Alpha Finance (ALPHA), Cream Finance (CREAM)
Decentralized Prediction Market
Bao gồm các dự án: Open Predict, Augur (REP), PlotX (PLOT), Decentralized Insurance (bảo hiểm phi tập trung).
Tiềm năng trong tương lai của DeFi
Dù hiện vẫn còn gặp phải nhiều vấn đề, nhưng hệ sinh thái DeFi đã tăng trưởng gấp 15 lần trong vòng 2 năm qua.
Tính tới tháng 2.2020, khoảng 3 triệu ETH đã được khóa trong các ứng dụng DeFi. Trong đó, các sản phẩm cho vay là ngành phát triển mạnh mẽ và nhanh nhất. Cùng với các dự án DeFi nổi bật: YFI, KNC, HAKKA, ALPHA, Binance DEX, Serum (SRM)
Có tới 1.7 tỉ người cho có tài khoản ngân hàng. Nguyên nhân có thể do dân trí thấp, khoảng cách địa lý, hoặc thủ tục phức tạp,…Vậy nếu DeFi có thể tận dụng ưu điểm của nó và được đón nhận bởi 1.7 tỉ người kể trên, thì đó là cơ hội rất rất lớn.
Thực tế DeFi mới chỉ phát triển & phục vụ cho cộng đồng những người trong thị trường crypto. Còn bên ngoài crypto thì sao? Chưa có nhiều dự án vươn ra ngoài để làm tốt điều đó.
Điều đó cho thấy tài chính phi tập trung thật sự rất có tiềm năng. Và nếu những nhược điểm có thể được khắc phục thì DeFi sẽ nhanh chóng đứng bên cạnh CeFi trong tương lai.
Kết luận
Tiềm năng của lĩnh vực DeFi có lẽ là điều không phải bàn cãi, chúng ta có thể thấy Tài chính Phi tập trung sẽ là tương lai tương lai của nền tài chính thế giới và nó chính là tiền đề để chúng ta bước vào nền Tài chính mở. Con người luôn có xu hướng muốn tự mình quản lý tài chính cá nhân, không cần phụ thuộc vào bên thứ ba hay tổ chức tập trung nào vì thế họ sẽ chuyển sang DeFi.
DeFi là giải pháp tiềm năng có thể xử lí những vấn đề tồn đọng của tài chính tập trung hiện tại. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều việc phải làm để hình thức này có thể mang lại nhiều ứng dụng hơn cũng như thuyết phục được người dùng.
Bạn có thể tìm thêm nhiều thông tin hữu ích khác tại Kiến thức Crypto.
Xem thêm:
- Blockchain là gì? Tại sao tiền ảo lại phát triển mạnh trên nền tảng này ?
- Sàn Binance là gì? Tại sao nên lựa chọn sàn Binance