Proof Of Stake (POS) là gì? Hướng dẫn đào coin thông qua Stake

Proof of Stake là gì? Đây là thuật toán đồng thuận “lấy coin để đào coin”. Các đồng coin POS đang trở thành xu hướng mới trong lĩnh vực cryptocurrency. Một điểm nổi bật của coin POS là hình thức staking coin để tăng thu nhập thụ động cho chủ sở hữu.

Hôm nay Coin86 sẽ giúp bạn biết được Proof of Stake là gì? và coin POS cũng như đào coin Stake một cách chi tiết.

Đọc thêm

3 lý do Ethereum kém hơn Bitcoin trong ngắn hạn ở hiện tại

Proof of Stake là gì?

Proof of Stake (PoS) được hiểu là Bằng chứng ký gửi hay Bằng chứng cổ phần. Khái niệm Proof of Stake nói rằng một người có thể khai thác hoặc xác nhận các giao dịch khối theo số lượng tiền mà người đó nắm giữ. Điều này có nghĩa là càng nhiều coin hoặc token thuộc sở hữu của một người khai thác, thì càng có nhiều sức mạnh khai thác.

Ý tưởng về Proof of Stake được trình bày lần đầu tiên vào năm 2011 tại diễn đàn Bitcointalk. Vào năm 2012, đồng tiền điện tử đầu tiên sử dụng cơ chế Proof of Stake là Peercoin. Kể từ đó đến nay, đã có hàng trăm đồng coin sử dụng thuật toán Proof of Stake được sinh ra và sử dụng rộng rãi.

Có thể nói, Proof of Stake được xem như một giải pháp thay thế cho cơ chế Proof of Work vốn hiệu quả nhưng đòi hỏi rất nhiều tài nguyên trong việc thực hiện các xử lý.

Các thuật ngữ liên quan đến Proof of Stake (POS)

Node (Masternode)

Là những người, hay tổ chức tham gia xác nhận giao dịch, đóng block của một đồng coin. Bằng cách chạy các phần mềm chuyên dụng của đồng coin đó, node đóng vai trò giữ ổn định trong blockchain, xác nhận giao dịch cho người dùng coin.

Validator

Theo thuật toán POS, không phải tất cả các node đều tham gia đóng block mới. Blockchain sẽ chọn ngẫu nhiên một node để kiểm định và đóng block. Node này được gọi là validator (người kiểm định).

Forge hoặc Mint

Là cụm từ chỉ hoạt động kiểm định và đóng block của validator. Để phân biệt với mine (đào) trong POW.

Stake

Trong POS, node muốn trở thành validator phải stake (đặt cọc) một lượng coin nhất định để làm điều kiện tham gia. Ý nghĩa của việc này là để chứng minh bạn có sở hữu coin.

Lock và Unlock

Số coin được node stake sẽ được mạng lưới lock. Trong thời gian trở thành validator, số coin stake này không được di chuyển, hay giao dịch được. Nếu không làm validator nữa thì coin mới được unlock.

POS hoạt động như thế nào?

Phương thức hoạt động của thuật toán đồng thuận POS có thể tóm tắt như sau:

Trong tất cả các node tham gia, blockchain sẽ lựa chọn ngẫu nhiên một node (hay masternode) để trở thành validator. Validator này có vai trò kiểm định và đóng block.
Để trở thành validator, cần phải stake một khoản tiền vào mạng lưới để làm điều kiện tham gia.
Blockchain sẽ lock khoản stake này, và sẽ unlock sau khi node không tham gia validator một thời gian chứ không unlock ngay lập tức.
Nếu block hợp lệ và ghi vào chain, thì validator sẽ nhận được một phần thưởng từ phí giao dịch.

Tuy nhiên, để blockchain minh bạch và hoạt động hiệu quả, cần có cơ chế lựa chọn validator phù hợp.

Phương thức lựa chọn các nút (node) trong Proof of Stake

Trong Proof of Stake, hệ thống phải phải xác định được nút hợp lệ tiếp theo trong bất kì Blockchain nào.

Ví dụ: Nếu Bob bỏ vào tài khoản 10 USD, trong khi đó Jane bỏ vào tài khoản 100 USD. Khả năng cao Jane sẽ được chọn làm người xử lý khối tiếp theo

Nếu việc lựa chọn nút diễn ra theo cách lựa chọn theo số tiền đặt cọc nhiều nhất sẽ dẫn đến việc tập trung hóa, vốn đi ngược lại với quy luật vì thành viên giàu nhất sẽ có lợi thế lâu dài. Thay vào đó, một số phương pháp lựa chọn khác nhau đã được đưa ra.

Dựa trên các nút ngẫu nhiên

Proof of Stake ngẫu nhiên chọn người khai thác đơn vị tiếp theo, bằng cách sử dụng công thức tìm kiếm tỷ lệ băm (jashrate) thấp nhất kết hợp với kích thước của tài sản ròng (stake).

Khi tài sản được công khai, mỗi nút có thể “tự động hóa” lựa chọn tài khoản được quyền xử lý khối tiếp theo.

Dựa trên thời gian nắm giữ tài sản

Proof of Stake còn có thể kết hợp phương pháp lựa chọn ngẫu nhiên với việc xem xét “độ tuổi của tài sản”, con số này thể hiện số ngày từ khi tài sản được đưa vào cho đến nay của từng nút.

Các tài sản chưa được xem xét trong ít nhất 30 ngày sẽ bắt đầu cạnh tranh vị trí xử lý khối tiếp theo. Bộ tài sản với thời gian chưa được sử dụng lâu hơn sẽ có xác suất lớn hơn để trở thành đơn vị xử lý khối kế tiếp.

Một khi quá trình xử lý hoàn thành, “độ tuổi tài sản” sẽ trở về số 0 và phải chờ ít nhất 30 ngày nữa trước khi được quyền xử lý một khối khác. Ngoài ra, tỉ lệ nút được lựa chọn để xử lý các khối sẽ đạt xác suất cao nhất khi đạt mốc 90 ngày nhằm ngăn chặn lượng lớn các tài sản rất cũ hoặc có giá trị rất lớn khỏi việc thống trị Blockchain.

Quá trình này bảo vệ mạng lưới và dần dần tạo ra các nút mới theo thời gian mà không tốn công suất tính toán đáng kể.

Gian lận trong Proof of Stake

Điều gì xảy ra nếu validator được chọn thực hiện gian lận cố tình validate block giả mạo.

Nếu điều này bị phát hiện (được thông báo lên mạng lưới từ các validator khác), anh ta sẽ bị phạt toàn bộ số tiền trong stake.

Đây cũng là lý do tại sao stake không được hoàn trả ngay sau khi validator từ bỏ quyền tham gia. Tránh trường hợp anh ta validate block giả mạo sau đó từ bỏ quyền luôn để trốn chạy.

Để đảm bảo lợi thu được nhỏ hơn nhiều số tiền bị phạt, stake tối thiểu được quy định của Casper là 1250 ETH (Code trên github ở đây).

Nên hiểu là chỉ có 1 block được chấp nhận và thêm vào chain, tất cả các validator đặt stake cho block bị coi là giả mạo (không được thêm vào chain) cũng sẽ mất toàn bộ stake của họ.

Đánh vào các hình phạt kinh tế là điểm then chốt để đảm bảo tính an toàn của PoS, khiến cho việc tấn công và giả mạo trở nên khó khăn hơn.

Mức độ an toàn của một hệ thống Proof of Stake là gì?

Với Proof of Work, rất khó để thực hiện tấn công vào hệ thống, như tấn công 51% sẽ đòi hỏi chi phí về năng lượng tính toán cực lớn mà nhiều khi chi phí để tấn công còn tốn hơn nhiều lần món lợi đem lại.

Với Proof of Stake, việc tấn công cũng không hề dễ dàng. Nếu tấn công thất bại, kể tấn công sẽ bị phạt mất toàn bộ số tiền cược (stake).

Để thực hiện tấn công 51%, kẻ tấn công cần phải có hơn 50% tổng số coin của hệ thống, điều này càng khó có thể xảy ra nếu tổng giá trị thị trường của đồng coin đó cao.

Ưu điểm và nhược điểm của Proof of Stake là gì?

Ưu điểm

Tiết kiệm năng lượng: Khai thác các loại tiền tệ kỹ thuật số trên Proof of Stake có thể tiết kiệm năng lượng hơn gấp nhiều lần so với trên thuật toán Proof of Work vì Proof of Stake không đòi hỏi phần cứng hay lắp đặt quá nhiều.
Dễ dàng sinh lời: Lãi suất rất ổn định và là mỏ vàng cho các Holder.
Tính bảo mật cao: Việc tiến hành một cuộc tấn công 51% trong đó một cá nhân hoặc tổ chức nhất định kiểm soát phần lớn phần băm và cố gắng sử dụng nó cho mục đích phi pháp là không khả thì vì sẽ phải mạo hiểm mất toàn bộ số tiền cổ phần nếu như thất bại. Nếu các nút kiểm duyệt cố tình xác nhận các giao dịch phi pháp, họ sẽ bị trừ đi phần lớn số tài sản đang nắm giữ và luôn có các bản Backup
Tính linh hoạt: Nếu nút được chọn để xử lý khối tiếp theo không có mặt trong một khoảng thời gian xác định, thì Proof of Stake sẽ chọn ra các nút dự trữ khác có sẵn để ngăn việc treo xử lý

Nhược điểm

Mức lãi không chính xác tuyệt đối: Lúc staking có thể lãi sẽ không đạt được mức đã ước tính ban đầu.
Có thể lỗ: Nếu tỉ giá Stake thấp hơn tỉ lệ trượt giá của coin thì bạn sẽ lỗ.
Rủi ro bị scam, lừa đảo: nếu bạn lựa chọn nền tảng staking không uy tín, hoặc lựa chọn coin “rác”.
Phụ thuộc vào “nhà giàu”: Proof of Stake dựa trên cổ phần tương ứng với nắm giữ. Nghĩa là những người nắm giữ token lớn có ROI tốt hơn là “người giàu”. Đồng thời, họ cũng có quyền lực lớn đe dọa quá trình xác thực phi tập trung của mạng.

Làm thế nào để kiếm tiền từ đồng coin POS?

Thị trường cryptocurrency luôn mang lại lợi nhuận nếu bạn thực hiện đúng cách. Không chỉ riêng coin POS, bạn đều có thể kiếm tiền từ các đồng tiền mã hóa khác.

Tuy nhiên, với POS, bạn sẽ có nhiều cách để kiếm tiền, bao gồm chủ động và thụ động.

Kiếm tiền chủ động từ coin POS

1. Đào coin

Chỉ cần một máy tính kết nối internet là bạn có thể đào coin POS được rồi. Mỗi đồng coin đều sẽ có hướng dẫn đào trên trang web riêng.

2. Trading

Không riêng gì coin POS, bạn đều có thể giao dịch mọi loại cryptocurrency. Tuy nhiên, với coin có thuật toán POS, nếu hiệu suất trading của bạn cao hơn lãi suất stake thì mới nên trade.

Trading có lợi nhuận cao nên luôn đi kèm rủi ro cao. Nếu là người không ưa thích mạo hiểm, bạn có thể lựa chọn hold và staking nhận lãi mà thôi.

Kiếm thu nhập thụ động từ coin POS

Một ưu thế chỉ có coin POS mới có chính là thu nhập thụ động từ staking coin. Bạn chỉ cần gửi coin lên một nền tảng hỗ trợ stake, giữ ở đó, không cần di chuyển hay giao dịch gì thì đã có thể nhận thêm coin hàng tháng rồi.

Phương pháp kiếm tiền này sẽ có ưu thế trong lúc thị trường “đóng băng”, giá giảm nhiều, hoặc thị trường sideway, không có sóng để trade.

1. Stake coin trên ví “chính chủ”

Rất nhiều đồng coin phát triển ví riêng để người dùng có thể giữ, nhận và chuyển coin cho nhau. Bên cạnh đó, ví riêng của coin POS cũng tích hợp sẵn tính năng staking.

Người dùng cần download ví, hold coin là bạn đã có thể nhận coin stake rồi.

Một ví dụ cho phương pháp này chính là TOMO với ví riêng Tomo Wallet. App ví này đã có sẵn trên Android và iOS, bạn chỉ cần down về và gửi coin vào ví để stake thôi.

2. Stake coin trên sàn giao dịch

Đã có nhiều sàn giao dịch ra mắt nền tảng staking, hỗ trợ người dùng kiếm thu nhập thụ động từ việc stake coin trực tiếp trên ví sàn.

Bạn chỉ cần gửi coin vào ví sàn giao dịch, để đó là sàn tự động stake coin cho bạn.

Ưu điểm của phương thức này là bạn có thể nhanh chóng trade coin nếu thị trường có biến động mạnh, không cần chờ thời gian gửi từ ví lên sàn.

Sàn giao dịch phổ biến là Binance đã ra mắt nền tảng staking với 8 đồng coin. Ngoài ra còn có sàn Kucoin với hình thức Soft Staking.

3. Kiếm tiền từ ví staking, nền tảng staking

Stake coin trên sàn giao dịch thường có lãi suất thấp. Do đó, để tối đa hóa thu nhập thụ động, bạn có thể tham gia vào các nền tảng staking uy tín.

Đây là một số nền tảng cho phép bạn gửi coin POS và nhận lãi:

Ví dụ như bạn có thể stake Cosmos (ATOM) trên nền tảng everstake với lãi suất 13.02%/ năm.

Ngoài ra, hiện đã có một số ví tiền điện tử hỗ trợ staking coin cho người dùng. Những cái tên có thể kể đến như ví Trust Wallet, ví Cobo Wallet, ví HashKey Hub,…

Vấn đề độc quyền

Độc quyền mạng lưới là gì?

Nếu một bên nắm quyền kiểm soát phần lớn tài nguyên xác thực giao dịch, thực thể này có thể sử dụng tài nguyên để áp đặt các điều kiện cho phần còn lại của mạng lưới. Từ đó, nhà độc quyền có thể chọn thực hiện những cách độc hại như double-spending (lặp chi) hoặc từ chối dịch vụ.

Nếu nhà độc quyền chọn một chiến lược độc hại và duy trì sự kiểm soát của mình trong thời gian dài, niềm tin vào mạng lưới blockchain sẽ bị hủy hoại.

POS giải quyết vấn đề độc quyền như thế nào?

Những đồng coin sử dụng thuật toán Proof-of-Stake vẫn có thể gặp vấn đề độc quyền. Tuy nhiên, mạng lưới POS sẽ an toàn hơn trước các cuộc tấn công độc hại. Vì hai lý do như sau.

Thứ nhất, rất khó để độc quyền trên mạng lưới POS. Như đã đề cập ở trên, các Masternode phải hold và stake coin mới có thể tham gia xác minh giao dịch. Nếu muốn độc quyền, holder phải mua trữ rất nhiều đồng coin (ít nhất 51% tổng cung). Chi phí bỏ ra là vô cùng lớn.

Thứ hai, và quan trọng hơn, nhà độc quyền không có lợi ích gì khi tự tổn hại mạng lưới mà mình đang đầu tư rất nhiều tiền. Tấn công bất lợi đối với mạng lưới sẽ làm cho nhà đầu tư mất niềm tin vào đồng coin, từ đó cầu giảm, sẽ dẫn đến giá giảm. Như vậy, quỹ coin đang stake của bên độc quyền cũng bị tổn hại.

So sánh Proof of Work và Proof of Stake

PoS là sự cải tiến của PoW nên có nhiều ưu điểm hơn:

Do không cần tính toán giải các hàm hash phức tạp, mạng lưới PoS tốn ít thời gian và năng lượng hơn nhiều so với PoW.
Mạng lưới sử dụng thuật toán POS an toàn và phân quyền hơn PoW.
Với PoW, việc đào coin hiện nay chỉ hiệu quả với những hệ thống máy đào lớn, năng lượng cao. Điều này dẫn tới sức mạnh của toàn hệ thống chủ yếu tập trung ở các mining pool lớn. Làm cho mạng lưới PoW trở nên tập trung hơn.

Câu hỏi thường gặp

Nguyên nhân khiến an toàn Proof of Stake là gì?

Như đã giải thích ở trên, mạng lưới POS an toàn hơn POW. Do cơ chế staking, nhiều masternode có thể tham gia xác thực giao dịch trên mạng lưới Proof of Stake hơn, dẫn đến phi tập trung và bảo mật hơn.

Ngoài ra, khó tấn công 51% lên các coin POS vì chi phí phải bỏ ra là rất cao.

Tại sao Ethereum muốn chuyển sang Proof of Stake?

Ethereum muốn chuyển sang Proof of Stake vì POS mang lại nhiều ưu điểm và có giải pháp cho những vấn đề mà mạng lưới Ethereum đang gặp phải.

Chi phí

Proof of Stake hứa hẹn sẽ giải quyết vấn đề này. Vận hành một validator cần chi phí thấp hơn so với các thợ đào (miner).

Khả năng mở rộng

Một số vấn đề về khả năng mở rộng của Ethereum có thể được giải quyết dễ dàng hơn với PoS.

An toàn

Thuật toán POS an toàn và phi tập trung hơn POW. Vì khả năng tấn công 51% và tấn công độc hại lên mạng lưới POS khó khăn hơn rất nhiều.

POS có thể được dùng trong private/consortium chain không?

Câu trả lời là CÓ.

Bất kỳ Proof of Stake nào đều có thể được sử dụng làm thuật toán đồng thuận trong private/consortium chain. Sự thay đổi duy nhất là cách lựa chọn validator khác nhau. Với các private/consortium chain, các validator đầu tiên là nhóm những người dùng đáng tin cậy. Sau đó, sẽ tùy thuộc vào validator trước để bầu chọn thêm khi cần phải có validator mới.

Sàn giao dịch POS có tạo nên rủi ro tập trung hoá như hình thức pool đào của POW hay không?

Câu trả lời là KHÔNG.

Các sàn giao dịch Proof of Stake nắm giữ rất nhiều coin vì tập trung từ quỹ của người dùng. Tuy nhiên, sàn không thể trở nên độc quyền, hay tấn công 51% lên mạng lưới được vì người dùng cần rút coin. Sàn không thể stake và lock hết tổng số coin của người dùng được.

Kết luận

Vậy là chúng ta đã biết được Proof Of Stake là gì và cách thức kiếm tiền từ coin POS. Với những ưu điểm từ thuật toán đồng thuận Proof of Stake. Các coin POS dần trở thành xu hướng phát triển trong lĩnh vực tiền mã hóa. Đặc biệt, tính năng stake coin hay “trả lãi” cho holder, giúp họ có thu nhập thụ động, là một điểm quan trọng giúp thu hút nhà đầu tư đến với các coin POS.

Không phải chịu rủi ro thua lỗ như trading, thu nhập thụ động từ staking sẽ là lựa chọn tốt cho holder và nhà đầu tư không thích mạo hiểm. Chắc chắn đây sẽ trở thành xu thế trong tương lai tới trong không gian tiền điện tử.

Xem thêm các kiến thức cần thiết tại Kiến thức Crypto.